زنت (Zent) یکی از ساده ترین سیستم های سرمایشی گرمایشی در صنعت HVAC به حساب می آید. دستگاهی کاملاً ایرانی که مکانیزم سرمایش آن مشابه کولر آبی (فرایند سرمایش تبخیری) و مکانیزم گرمایش آن مشابه هواساز (استفاده از کویل آبگرم) می باشد. به این ترتیب، زنت از جمله دستگاه های چهار فصلی HVAC به شمار رفته که در سه مدل ایستاده، افقی و سقفی طراحی و تولید می شود.

نام دستگاه سرمایشی گرمایشی زنت از سه کلمه ” زمستانه “، ” نیمه ” و ” تابستانه ” برداشته شده است و در واقع اشاره به همان چهار فصلی بودن این سیستم است.

اجــزای تشکیل دهنده دستگــاه سرمایشی –  گرمایشــی زنت

اجزای اصلی زنت عبارتند از:

• نازل های آب
• فن دمنده
• پدهای سلولوزی
• پمپ سیرکولاسیون

هوای محیط خارج، بوسیله فن دمنده در داخل محفظه زنت جریان یافته و تؤامان پمپ سیرکولاسیون تعبیه شده، آب موجود در تشتک را به سمت کلکتور نازل های پاشش آب، پمپ می کند. سپس آب بر روی پدهای سلولوزی جاری شده و به صورت لایه های نازک در سطوح آن، کاملاً پخش می شود تا سطح تماس بزرگی میان آب و جریان هوای عبوری ایجاد گردد. این چنین، مقداری از آب پاشیده شده به علت جذب گرمای هوا، بخار شده و هوا ضمن دریافت رطوبت بخار (حاصل از تبخیر آب)، تا نزدیکی دمای مرطوب خنک می شود.

در واقع تنها تفاوت زنت با ایرواشر این است که در زنت، درست به مانند کولر آبی از پدهایی سلولزی (پوشال) برای افزایش سطح تماس میان آب و هوا استفاده می شود. به همین علت، در ظرفیتی یکسان، تعداد نازل های آب پاش بکار رفته در زنت، به مراتب کمتر از ایرواشر بوده و پمپ کوچکتری به منظور سیرکولاسیون آب تعبیه می گردد.

همان طور که پیش از این نیز گفته شد، زنت قابلیت تأمین هوای گرم مورد نیاز در فصل سرما را خواهد داشت. بطوریکه می توان با استفاده از یک کویل گرمایشی که با جریان آب یا بخار آب گرم تغذیه می شود، به مانند فرایند گرمایش در هواساز، دمای جریان هوای عبوری را افزایش داد. ضمن آنکه معمولاً در زنت، یک لایه بستر فیلتر فلزی، به منظور فیلتراسیون جریان هوا استفاده می شود. هرچند که امکان بکارگیری سایر فیلترها نیز وجود دارد.

بعلاوه، زنت می تواند مجهز به سیستم رطوبت زنی نیز باشد. خصوصاً در هوای خشک فصل زمستان، برای ایجاد هوایی مطبوع جهت تنفس و مناسب برای پوست بدن افراد، کنترل میزان رطوبت به سادگی در زنت امکان پذیر می باشد. چنانکه کافی است همچون مکانیزم ایرواشر، آب موجود در تشتک، به صورت اتمیزه در مسیر جریان هوا پاشیده شود.

چگونگی کارکرد دستگاه زنت در حالت سرمایشی

همان‌طور که گفته شد، زنت یک سیستم سرمایشی و گرمایشی است؛ بنابراین باید با اساس کار این دستگاه در حالت‌های سرمایشی و گرمایشی آشنا شوید. در راستای حالت سرمایشی باید متذکر شد که آب توسط پمپ به کار رفته در دستگاه بر روی پدهای سلولزی که همانند پوشال‌ها به حساب می‌آیند، ریخته می‌شود و سپس هوا از میان منافذی که میان پدها و پوشال‌ها وجود دارد، می‌گذرد و طبق پدیده تبخیر قطرات آب، حرارت خود را به آب می‌دهد و سبب خنک شدن محیط می‌شود. دقت داشته باشید که به‌طورمعمول سیستم زنت می‌تواند دمای یک محیط که نزدیک به 38 درجه سانتی گراد است را تا دمای26 درجه سانتی‌گراد سرد کند که این آمار نشان می‌دهد این دستگاه می‌تواند انتخاب مناسبی برای سرد کردن یک محیط باشد.

چگونگی کارکرد دستگاه زنت در حالت گرمایشی

در رابطه با چگونگی کارکرد این دستگاه در حالت گرمایشی باید متذکر شد که آب گرم با پمپ‌هایی که در موتورخانه وجود دارند به درون کویل های تعبیه شده در دستگاه ارسال می‌شود. در ادامه فن دستگاه شروع به کار می‌کند و هوا را از روی کویل هایی که آب گرم به آن‌ها وارد شده است، عبور می‌دهد و حرارت خود کویل را نیز می‌گیرد و از طریق دریچه و کانال‌های در نظر گرفته شده، وارد به سوله‌ها و ساختمان‌ها می‌شود. همچنین باید گفت امکان در نظر گرفتن آپشن رطوبت زن نیز در این دستگاه وجود دارد؛ به‌طوری‌که آب بر روی پدهای سلولزی دستگاه پمپاژ می‌شود و این موضوع باعث اضافه شدن رطوبت به هوا است.

مـــزایا و معایب زنت

در ارزیابی ویژگی های زنت، می توان مزایا، معایب و کاربرد آن را به ترتیب زیر بررسی نمود:

مزایا:

1. وزن پایین و در نتیجه نیاز به زیرسازی سبک تر برای جایگذاری دستگاه
2. قیمت بسیار کمتر در مقایسه با سیستم های مشابهی از جمله روفتاپ پکیج و یا ترکیب چیلر و هواساز
3. تأمین هوای تازه و امکان ایجاد فشار مثبت
4. ابعاد کوچکتر نسبت به ایرواشر

معایب:

1. سرمایش ضعیف تردر مقایسه با سیستم های مشابهی مثل روفتاپ پکیج و یا ترکیب چیلر و هواساز
2. عدم امکان استفاده برای اماکنی مثل سالن های ورزشی که بواسطه فعالیت پر تحرک افراد حاضر در آن و آزاد شدن گرمای نهان بالا، هوای مرطوب خروجی از زنت نمی تواند مناسب باشد و یا در اماکنی عمومی مثل تالارها که به علت وجود جمعیت زیاد نیز گرمای نهان بالایی دفع می شود.
3. عدم امکان استفاده در شرایط اقلیمی مرطوب
4. مصرف آب زیاد
5. عدم امکان کنترل دمای هوای خروجی (در فصل گرما) بر خلاف دستگاه های هواساز یا هوارسان

دستگاه زنت را در چه محل‌هایی می‌توان نصب کرد؟

موضوع دیگری که در رابطه با دستگاه زنت وجود دارد، محل مناسب برای نصب آن است. همان‌طور که گفته شد این دستگاه در سه حالت مختلف ایستاده، افقی و سقفی طراحی شده و همین موضوع به شما اجازه می‌دهد که بتوانید از آن در بسیاری از محیط‌ها استفاده کنید. از جمله محیط‌هایی که برای نصب این دستگاه مناسب هستند، می‌توان به بالکن‌ها، پشت‌بام‌ها و یا حتی گوشه‌ای از حیات اشاره کرد. این موضوع به فضای هر یک از محیط‌ ها بستگی دارد که شما باید بر اساس توجه به این موضوع، مناسب‌ترین انتخاب را انجام دهید.

اولین موضوعی که می‌توان آن را از جمله مزیت‌های زنت در نظر گرفت، قیمت مناسب آن در مقایسه با دیگر سیستم‌های تهویه مطبوع است. همچنین از آنجایی که شما می‌توانید در چهار فصل از آن استفاده کنید، یک انتخاب به‌صرفه به حساب می‌آید. در کنار این موارد به دلیل آنکه این دستگاه کمپرسوری در ساختار خود ندارد، مصرف برق کمی برایش در نظر گرفته شده که این موضوع می‌تواند خود سبب صرفه‌جویی در هزینه‌های شما شود. در ادامه دیگر مزیت‌های این دستگاه را برای شما نام خواهیم بود.

1. امکان گرم و سرد کردن محیط در کوتاه‌ترین زمان ممکن
2. نصب و راه‌اندازی این دستگاه بسیار ساده و کم هزینه است.
3. عدم نیاز به سیستم رادیاتور یا لوله کشی در ساختمان
4. گردش مناسب و ملایم هوا در محیطی که این دستگاه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آیا زنت و ایرواشر با یکدیگر تفاوت دارند؟

ایرواشر نیز همانند دستگاه زنت یک سیستم تهویه مطبوع به حساب می‌آید و شباهت بسیاری به یکدیگر دارند. در ایرواشر برای انجام کار سرمایش، آب از طریق نازل‌های فشار قوی پمپ می‌شود تا در ادامه هوا به روش تبخیری خنک شود؛ اما در زنت این‌چنین نیست و به جای نازل‌های فشار قوی، از پدهای سلولزی استفاده شده که می‌توانند تماس بین آب و هوا را افزایش دهند. دقت داشته باشید که همین موضوع سبب مصرف کم آب نیز می‌شود که یک امتیاز مثبت به حساب می‌آید.