هرآنچه که باید در مورد تکنولوژی BIM و کاربرد آن در ساختمان بدانیم

اواخر قرن ۲۰ میلادی، تحولی عظیم در صنعت ساخت  

با استفاده از BIM، پیمانکار یک پروژه‌ کاری که از ای تکنولوژی استفاده می‌کند، به راحتی قادر به هماهنگ ساختن هرچه بهتر فعالیت‌های کاری پروژه ساخت است. مزیتی که باعث ایجاد یک محیط کاری کاملا امن، بروز کم‌ترین اشتباه، جلوگیری از دوباره‌کاری و … خواهد بود و این مسائل نتیجه‌ای ایده‌آل همچون به‌دست آمدن سود بیشتر و داشتن هزینه‌ کمتر در طی فرایند ساخت به‌ همراه دارد.

مدل‌سازی اطلاعات ساختمان که به اختصار آن را «BIM» می‌خوانند، یکی از مهم‌ترین و ارزشمندترین تکنولوژی‌هایی است که امروزه در صنعت ساخت از آن استفاده می‌شود و توانسته است به دلیل مزیت‌ها و کاربردهای خارق‌العاده و مفیدی که دارد، به سرعت جایگاه مناسبی را در بین فعالان در این عرصه‌، کسب کند. همانگونه که پیش‌تر نیز بیان شد، مهم‌ترین کاربرد این تکنولوژی به روز دنیا، در مدیریت ساختمان است که با یک نمایش سه بعدی دیجیتال، ویژگی‌های فیزیکی و عملکردی یک ساختمان را برای صاحبان پروژه و تمامی افراد ذینفع ارائه می‌دهد تا آن‌ها بتوانند با کم‌ترین اشتباه، بیشترین بهره‌وری، منطقی‌ترین سود و بالاترین کیفیت پروژه کاری را به اتمام برسانند.

ایجاد ارتباط هوشمند بین اجزا مختلف طراحی به کمک تکنولوژی BIM

خوشبختانه در سال ۱۹۸۰ میلادی، با پیشرفت‌های تکنولوژی، «روش‌های ترسیم کامپیوتری» یا «CAD»، اختراع شد و با استفاده از این تکنولوژی، طراحان ‌توانستند به ترسیم، اصلاح نقایص و اشتباهات طراحی، انتقال نقشه‌ها و … بپردازند و در نهایت کار با شتاب بیشتری نسبت به گذشته انجام گیرد. اما با تمام این مزیت‌ها و با بهره‌مندی CAD از توانایی سه بعدی سازی، باز هم قدرت و توانایی‌های تکنولوژی BIM خیلی بیشتر و فراتر از CAD است. چرا که در مدل سه بعدی CAD، نمی‌توان اشتباهات موجود را یافت و توانایی تشخیص ارتباط بین نما، برش، پلان و … در مدل سه بعدی، امکان‌پذیر نبود. در این نقطه است که با معرفی و خلق تکنولوژی BIM که می‌توان از آن به عنوان یک سیستم مدل‌سازی بر پایه‌ پایگاه داده یاد کرد، تحولی شگفت‌انگیز در صنعت ساخت ایجاد شد.

در واقع  مزیت و کاربرد BIM زمانی بر فعالان صنعت ساخت روشن شد که توانستند با کمک این تکنولوژی ارتباط هوشمند بین اجزا مختلف طراحی ایجاد کنند. در واقع با تکنولوژی ارزشمند BIM ، دیگر نیازی به بررسی و یا به بیانی ساده‌تر کندوکاو کردن نقشه‌های پلان، برش، نما و … نیست تا بتوان اطلاعات مورد نیاز یک قسمت کوچک از ساختمان را دریافت کرد، بلکه تنها با مراجعه‌ مستقیم به همان قسمت کوچک از ساختمان که تمامی اطلاعات مربوط به آن در خودش ثبت و ذخیره شده است، می‌توان به آنچه که مورد نیاز است، دست یافت. جالب آن است که با وارد کردن هر تغییر در خواص آن،  می‌تواند خودش را با تغییر و طرح جدید، مطابقت دهد که همان ایجاد ارتباط هوشمند بین اجزا مختلف طراحی است.

تجسم حالت پایانی پروژه با کمک تکنولوژی BIM

از دیگر مزیت‌ها و ویژگی‌های منحصر به ‌فرد تکنولوژی BIM، تجسم حالت پایانی پروژه به صورت مجازی و توانایی تبادل آرایه‌ای از اطلاعات مربوط به سیستم‌ها و ابزار و مصالح استفاده شده در پروژه ساخت است. به طور کلی می‌توان اینگونه عنوان کرد که تکنولوژی BIM، امکان درک ملموس‌تری از پروژه ساخت را با حرکت مجازی درون فضاهای ساختمان، به استفاده‌کنندگان بخشیده است.

امکان پیش‌ساختگی، کیفیت بالا و هزینه کم با کمک تکنولوژی BIM

مدیرت عملیات ساخت، یکی از مهم‌ترین بخش‌های یک پروژه است که عملکرد عالی و بدون نقص در آن بخش می‌تواند مزیت‌های قابل توجهی برای تمامی افراد دخیل در پروژه داشته باشد که یکی از این مزیت‌ها، کیفیت بالا و پرداخت هزینه کم‌ است. جالب است بدانید که با کمک تکنولوژی BIM، امکان ایجاد فرصت‌های بسیار برای بهتر کردن مدیریت عملیات ساخت فراهم شده است و آن هم  بهره‌مندی این تکنولوژی از پتانسیلی بالا برای ایجاد و پیاده‌سازی روش‌های پیش‌ساختگی است. در واقع  اگر یک مدل هماهنگ   BIM، در اختیار پیمانکار باشد، می‌توان جداسازی، تحلیل و بهینه‌سازی بخش‌های مختلف پروژه را به راحتی انجام داد. به بیانی ساده‌تر، پیمانکار خواهد توانست از تکنیک‌های پیش‌ساخته به منظور ارائه و تحویل بخش‌های مختلفی از کار، به ‌ویژه قسمت‌هایی که تکراری است، استفاده کند و این مسئله نتیجه‌ای ایده‌آل و آن هم با کیفیت بالا و هزینه کم را در پی خواهد داشت.

بررسی و تحلیل انرژی با استفاده از تکنولوژی BIM

مصرف انرژی و صرفه‌جویی در این نعمت گرانبها، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌هایی است که امروزه زندگی بشر را تحت‌الشعاع قرار داده است. خوشبختانه با استفاده از تکنولوژی BIM، می‌توان اجزا و بخش‌های مختلف یک ساختمان را به صور جداگانه مورد بررسی قرار داد و مصرف انرژی آن را در طول دوره‌ سرما و گرما مورد تحلیل و بررسی قرار داد. با این روش پیمانکاران می‌توانند ساختمان‌هایی با مصرف انرژی کم‌تر احداث کنند.

قابلیت پاسخگویی تکنولوژی BIM، از مرحله پیش از ساخت تا پس از ساخت

از دیگر ویژگی‌های شگفت‌انگیز تکنولوژی BIM، بهره‌مندی این تکنولوژی از قابلیت پاسخگویی آن به پروژه ساخت از مرحله صفر تا صد و پس از پایان آن است. این قابلیت پاسخگویی، عملیات بهره‌برداری و نگهداری را نیز پس از اتمام پروژه شامل می‌شود. همانگونه که می‌دانید، مدل BIM، مدام در حال تغییر و به‌روز شدن در مدت زمان ساخت است و این مسئله باعث می‌شود تا مدل ارائه شده به مهندسینی که مسئولیت بهره‌برداری و نگهداری تجهیزات را برعهده دارند، همان نقشه‌های As Built نهایی باشد. جالب است بدانید که در طی ساخت، تمامی اطلاعاتی که دربرگیرنده محصولات، سیستم‌های نصب شده و مصالح به کاربرده شده است، مستقیما در دفترچه راهنمای استفاده از آن‌ها ثبت و وارد می‌شود. نکته‌ جالب در مورد این نوع ویژگی تکنولوژی BIM، به‌کارگیری آن در دیگر ساختمان‌هایی است که از این مدل بی‌بهره است. به عنوان مثال با استفاده از اسکن لیزری از بناهای تاریخی و ارزشمند، می‌توان از تکنولوژی BIM، در تعمیر و نگهداری ساختمان، بهره جست.

علت استفاده از تکنولوژی BIM، در مدیریت ساخت

همانگونه که می‌دانید، از مهم‌ترین اهداف در مدیریت ساخت، هزینه‌ مناسب، کیفیت بالای کار و کنترل زمان ساخت پروژه است که برای دستیابی به آن نیازمند استفاده از راهکارهای درست و تاثیرگذار است.

از اصلی‌ترین این راهکار‌ها می‌توان به معین کردن هدف‌های پروژه و برنامه‌ها اشاره کرد. تعریف دامنه، بررسی و تحلیل بودجه، زمانبندی، انتخاب صحیح عوامل به‌کار گرفته شده در پروژه و شفاف کردن مشخصه‌ها، از جمله این اهداف و برنامه‌ها است که برای راه‌اندازی و جلو بردن پروژه ساخت لازم و ضروری خواهد بود.

همچنین با داشتن یک مدیریت درست، اساسی و قدرتمند، می‌توان میزان کارآمدی و بازدهی ساخت را تا حد قابل توجهی ارتقا داد که با تامین کردن نیروی انسانی و تدارکات و نیز مصالح و تجهیزات مطلوب، این مهم امکان‌پذیر خواهد بود.

جایگاه آتی تکنولوژی BIM، در صنعت ساختمان

می‌دانیم که علم توقف‌شدنی نیست و با گذشت زمان پیشرفت، شاهد پیشرفت آن با شتابی قابل توجه و در بسیاری موارد حیرت‌انگیز هستیم. پرواضح است که تکنولوژی BIM، نیز از به عنوان بخشی از یک علم ارزشمند و بسیار پرکاربرد، از پیشرفت، تکامل و ارتقا باز نخواهد ایستاد و همانگونه که بسیاری از کارشناسان و فعالان در صنعت ساخت بر آن باور دارند، انقلاب BIM، همچنان در حال تکمیل شدن و گسترش یافتن است. این در حالی است که تعداد زیادی از شرکت‌هایی که در صنعت ساختمان فعالیت دارند، یا در بخش‌های کوچک و کمی از آن سرمایه‌گذاری کرده یا تا به امروز به فکر استفاده از بهره‌مندی از مزایا و ویژگی‌های آن نیفتاده‌اند.

کارشناسان و موافقان استفاده از تکنولوژی BIM  معتقد هستند که استفاده از این پیشرفت حیرت‌انگیز علم و تکنولوژی و همه‌گیر شدن آن در حوزه‌ صنعت ساخت، نیازمند گذشت زمان است و آیندگان شاهد یک دگرگونی و تحولی عظیم در صنعت ساخت خواهند بود.