مدار فرمان به سیم بندی های تک فازی گفته می شود. که پس از عبور از آیتم های حفاظتی و کنتاکت های نرمالی اوپن (NO) و نرمالی کلوز (NC) فرمان مد نظر برای شیوه ی کارکرد مدار را صادر می کند. این مدار ها که از انواع مدار های مهم و پر کاربرد در برق صنعتی محسوب می شوند. به نوع آیتم های حفاظتی که باید در مدار مورد استفاده قرار بگیرند و شیوه ی راه اندازی آن طراحی و ساخته می شوند.
نکته ی مهم در خصوص این مدار این است که مدار فرمان، مدار قدرت را به سیستم وارد می کند. همین موضوع موجب می شود تا با بروز هر مشکل و ایرادی در مدار فرمان حوادثی مانند اتصال کوتاه کردن سیم پیچ ها در الکتروموتور و حتی آتش سوزی بروز کند و در نتیجه الکتروموتور کلا از بین برود. بخش های به کار رفته در مدار فرمان از گستردگی بالایی برخوردار هستند که تنها به موارد پر کاربرد آن اشاره میکنیم. این اجزا شامل:
هر مدار الکتریکی از دو قسمت مدار قدرت و مدار فرمان تشکیل میشود، اما مدار فرمان و مدار قدرت دو نوع مدار متفاوت هستند؛ که یک مدار فرمان شامل قطعاتی مانند فیوز، کلید مینیاتوری، تایمر، بی متال و … میشود. مدار فرمان کنترل سیستم را بر عهده دارند و از برق تک فاز تغذیه میکند.
کاربرد مدار فرمان را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
مدار قدرت تابع مدار فرمان میباشد و معمولا با برق سه فاز کار میکند. تعدادی از المانهای متداول که در مدار قدرت بسیار کاربرد دارند عبارت اند از: فیوز ها، کلیدهای حفاظت موتوری MPCB، کنترل بار، کنتاکتور ها، کلیدهای حرارتی (بی متال) و….
کنترل مدار قدرت توسط مدار فرمان انجام میشود و با قطع شدن مدار فرمان، مدار قدرت نیز قطع خواهد شد. مدار قدرت نقشه سیم کشی دستگاههای الکتریکی مانند موتور می باشد که خارج از تابلوی فرمان قرار میگیرد. این نقشه مهمترین نقشه ضمیمه برای مونتاژ تأسیسات الکتریکی است و در آن، وسایلی که باید به ترمینالهای تابلوی فرمان اتصال یابند و در خارج از تابلوی فرمان هستند نیز ترسیم میشود. در ابتدا و انتهای این نقشه تک تک سیمها را با شمارۀ ترمینال مشخص میکنند. در نقشۀ خارجی باید سیمهای ورودی و خروجی هر ترمینال مشخص باشد.
پر کاربردترین مدار فرمان در برق صنعتی عبارت اند از : مدار فرمان استارت لحظه ای , مدار فرمان دائم کار , مدار فرمان استارت از دو نقطه (دستگاه پرس) , مدار فرمان چپگرد راستگرد لحظه ای , مدار فرمان چپگرد راستگرد دائم , مدار فرمان ستاره مثلث , مدار فرمان ستاره مثلث – چپگرد راستگرد.